Қымыздан асқан дәм бар ма?

Қымыздың дертке шипа, жанға қуат беретін бағалы сусын екенін бүкіл әлем біліп отыр. Сүт тағамының осынау түрі туралы небір ғылыми деректер де бар. Әсіресе, қымыздың денсаулыққа пайдасы мол екені кеңірек айтылады. Мәселен, асқазан, ішек құрылысы ауыратын адамдар қымыздың саумалын таңертең аш қа-рынға ішкені абзал. Ол асқазан сілекейлерінің тітіркенгіш қызметін баяулатады. Нәтижесінде, ішкі жаралардың беті қабыршықтанып бітуіне әсер етеді. Сондай-ақ жүрек-қан тамырларының алдын алып, зәр шығару органдарының қызметін жақсартады, жүйке жүйесінің қызметін дұрыстайды, ас қорытуға көмектеседі, жыныстық қуатты арттырады, өкпе ауруларын емдеп, созылмалы асқазан, өт, бауыр қабынуын жазады. Дәрі қымыздың бір кереметі осында болса керек. Құнарлы сусынның ағзаға пайдасын көру үшін оны жүйелі пайдалан-ған жөн.

Этнограф Сейіт Кенжеахметұлы өзінің «Жеті қазына» кітабында қымыздың мынадай түрлерін жазған.

Уыз қымыз – биені алғаш байлап, жаңадан ашытылған қою қымыз.

Бал қымыз – жылқының сүр қазысын қосып, әбден бабына келтіріліп пісілген қымыз. Бұл басқа қымызға қарағанда сары әрі қою, дәмді, жұғымды, тұщы болады.

Құнан қымыз – екі түн сақталған, толық ашыған қымыз.

Дөнен қымыз – үш түн сақтал-ған өте күшті қымыз.

Бесті қымыз – төрт түн сақталып ашуы әбден жеткен қымыз.

Сары қымыз – шөп буыны бітіп, күзде сауылатын қымыз. Мұның қуаты күшті әрі емдік қасиеті жоғарылай түседі.

Қысырдың қымызы – қыста қысыр биелерді қолда ұстап сауып, оны қысырдың қымызы деп атаған.

Қысырақтың қымызы – қулық биенің (алғаш құлындаған бие) қымызы. Жас биенің сүті бол-ғандықтан бұл бірнеше құлындаған биенің қымызынан қуаты да жоғары болады.

Түнемел қымыз – бұрынғы қымыздың үстіне саумал қосу.