“Үнем мен ұқыптылық қажет”

Жылдағы дәстүр бойынша облыс әкімі Нұралы Садуақасов халық алдында есеп берді. Оған дейін барлық деңгейдегі әкімдер халықпен кездесіп үлгерді. Мәселен, 24 қаңтар мен 11 ақпан аралығында облыста барлығы 614 есепті кездесу өткізіліп, оған 52 мыңға жуық адам қатысыпты. Билік басындағыларға ауызша және жазбаша түрде 1486 сұрақ жолданған.  Түйткілді мәселелердің  бір парасы бақылауға алынды және оларды шешу жергілікті басшыларға міндеттелді.  Ал, облыс әкімінің блогына тұрғындардан 1290 хат келіп түскен. Көбісі баспана, балабақша кезегі,  жер телімдері туралы мәселелерді қаузайды. Облыс әкімінің поштасына келіп түскен хаттардың әр жағында бір-бір тағдыр тұрғаны анық. Сондықтан, әр хатқа нақты жауаптар қайтарылады.

Біздің қоғамда ең басты құндылық – адам десек, халықтың әл-ауқатын арттыру алғашқы кезекте тұруы заңды. Яғни, ел экономикасын сауықтыру арқылы әлеуметтік салаға жан бітіру бүгінгі күннің кезек күттірмес мәселелерінің біріне айналды. Бұл ретте мемлекет тарапынан жасалып жатқан қамқорлықтар аз емес. Мәселен, түрлі деңгейлі бағдарламалардың қабылдануы ел ішіндегі жұмыссыздықты жоюға, ауылды гүлдендіруге, ауылшаруашылығын жаңғыртуға бағыттал-ғаны осы сөзіміздің айқын дәлелі.

Елбасы  да жергілікті билік өкілдерінен осыны  талап етеді.

"2014 жыл әлемдік ауқымдағы күрделі  және бірегей оқиғалар жылы ретінде тарих қойнауына енеді. Ол мемлекет басшысы, Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауынан басталды. Онда біздің республикамыздың әлемнің дамыған отыз елінің қатарына ену бағдарламасы ұсынылған болатын", – деп атап көрсетті аймақ басшысы өз баяндамасында.

Өңір басшысы өткен жылы қол жеткізген  табыстар  мен орын алған кейбір олқылықтар туралы егжей-тегжейлі айтып берді (Облыс әкімінің есебі "Қостанай таңы" газетінің 7 ақпан күнгі №15-ші нөмірінде жарияланды. Сондықтан, бұл жолы оған тоқталуды жөн көрмедік).

Жалпы, Н.Садуақасовтың баяндамасынан аңғарғанымыз, Тобыл өңірінде есепті кезеңде атқарылған шаруа аз емес. Бірақ, оған тоқмейілсудің қажеті жоқ. Мәселен, әлемдік қаржы дағдарысы салдарынан өзге мемлекеттер тәрізді біздің елде де тау-кен өндірісі күрт кеміді. Өңір  өнім өңдеу секторына негізделгендіктен  былтыр шикізат өндіруші кәсіпорындардан түскен салық мөлшері облыс қазынасының бүйірін қампайта алған жоқ. Бірақ, облыста тұңғыш рет өнеркәсіп өнімдерін  өндіру  1,5  есеге артыпты, яғни  46,9%-ға жеткен. Ендігі жағдайда өңірдегі өнеркәсіп өнімдерін шығаруға баса назар аудару қажет. Экономиканы нығайту үшін бір орында тұра беруге болмайды. 

Астықты өңір өткен жылғы күн райының қолайсыздығына қарамастан барлық егін алқабының 98 % жинап үлгерді. Соның арқасында мемлекет қамбасына 4,5 млн.тонна астық құйды. Тұқым қоры жеткілікті. Көктемгі егіс кезінде Үкімет шаруаларды арзан жанар-жағар маймен қамтасыз  ету  үшін  тағы  бірқатар жеңілдіктер ұсынатыны белгілі. Сондықтан, бүгін ауыл шаруашылығын дамытамын дегендерге мемлекет өзі қарасып отыр.

Облыста соңғы жылдары қара малдың қарасы көбейіп келеді. Оған мемлекеттік "Сыбаға" бағдарламасының ықпалы зор. Қостанай облысы бұл ретте республикада  алдыңғы  орындардың біріне жайғасқан. Дегенмен, кежегесінен кейін тартқан тұстар да қылаң беріп қалады. Мәселен, әлгі айтқан "Сыбаға" бағдарламасы бойынша Жітіқара, Қамысты аудандары мен Арқалық қаласы жоспарды толыққанды орындай алмай отыр. Облыс аудандарында жерді әртараптандыру мәселесіне де жергілікті билік жүрдім-бардым қарайды. Н.Садуақасов өз баяндамасында мемлекеттік бағдарламалардың жергілікті  жерлерде  баяу  жүргізіліп жатқанына қынжылыс білдірді.

Өткен жылдың бедерінде  облыс кәсіпорындары мен әкімдік 119 меморандумға қол қойды. Бұл өндірісті тоқтатпау, жұмыс  орындарын сақтап қалуға жасалған батыл қадам екендігі даусыз. Егер  кәсіпорындар жаппай жұмысшыларды қысқартар болса, онда сөз жоқ өнім өндіру көлемі де барынша азая түседі. Сондықтан, таразының басын тең ұстаған абзал. Әсіресе, "АграмашХолдинг", "СарыАрқаАвтоПром" машинақұрастыру саласы,, "ЕвразКаспианСталь" арматура шығаратын зауыт, азық-түлік өндіретін кәсіпорындар, үй комбинаты, Соколов-Сарыбай тау-кен өндірісі тәрізді алып индустриалдық ошақтар қысылтаяң кезеңде дағдарып қалмауы тиіс. Әлеуметтік саланы жаңғырту ісі де жалғасын табады. Тек  елдегі  экономикалық жағдай тұрақталғанша жоспарлы мәселелерді сәл шегере тұруға тура келеді. Соған қарамастан, өңірдегі барлық әлеуметтік жобаларды аяқтауға облыс бюджетінен 34 млрд.теңге қарастырылды.

Облыс басшысы айтқандай, Тобыл өңірі  жаңа кен орындарын кәдеге асыру ісіне де  үмітпен қарайды. Мәселен, Қостанай ауданында темір жентектерін өндіру, Жітіқарада никель-кобальт кеніші, Денисов ауданында мәрмәр тас шығару жобасы дайын. "Тобыл" ӘКК  дәл осындай 44 жаңа инвестициялық жобаны жүзеге асыруға ниетті. Бұған 500 млрд.теңгеге жуық қаржы жұмсалады. Алайда, келісім-шарт жасасқаннан соң кен орындарын барлауға алты жылға жуық уақыт кетеді. Тек содан кейін ғана қазу жұмыстары жүргізіледі. Жалпы, Тобыл өңірі жер асты қазба байлықтарына кенде емес. Оның бәрі алдағы  уақыттың еншісіндегі іс.

"Біз әлемдік қоғамдастықпен тығыз қа-рым-қатынастықта өмір сүреміз. Сондықтан, жаһандық экономикалық кеңістіктегі кез  келген  өзгерістерге  уақытылы әрі лайықты үн қата білуіміз керек. Қостанай облысы әлемнің 80 елімен әріптестік байланыс орнатқан" – деді Н.Садуақасов өз сөзінде. Әрине, сыртқы сауда өткен жылы 17,7%-ға азайды. Керісінше импорттың көлемі ұлғайды. Әсіресе, Шығыстағы көршілес мемлекеттер мен кедендік одаққа мүше елдер арасындағы алыс-беріс қарқынды дамып келеді. 2010 жылдан бері бұл көрсеткіш 2 есеге ұлғайыпты.

Еуразиялық экономикалық одақ аясында сыртқа тауар өткізуші кәсіпорындар  халық жаппай тұтынатын өнімдердің сапасына баса назар аударуы қажет. Бұл үшін мемлекет те бар жәрдемін аямайды. Өйткені, бәсекеге төтеп бере алмасаң алып нарыққа жұтылып кетудің қаупі төнуі ғажап емес. Өкінішке қарай, бізде экспортқа шығаратын тауар көлемі көңіл көншітпейді. Металл, тоқыма өнімдері, құрылыс материалдарының көлемі аз.

Облыстың экономикасы мен әлеуметтік ахуалын терең талдап берген Нұралы Садуақасов есепті кездесудің екінші бөлігін ашық диалогқа ұластырды. Яғни, кездесуге келгендер өздерін толғантқан түйткілді мәселелерді облыс басшысына төтесінен қоюға мүмкіндік алды. Тұрғындар Н.Садуақасовқа жол мәселесі, ауылды көркейту, жұмыссыздық, шағын несие, көлік қозғалысы, ауылды көгілдір отынмен қамтамасыз ету, Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне көрсетілетін жеңілдіктер туралы сұрақтар қойды. Әкім мұның бәріне байсалды түрде жауап берді. Мәселен, Освенцим концлагерінің тұтқыны болған қария  бала күндерінде  Ленинград блокадасы мен фашист басқыншыларының сұмдығын  көрген үлкен кісілердің  де  қатары сиреп қалғанын, оларға шипажайларға емделуге бару үшін ең болмаса жеңілдіктер қарастырыла ма деген сыңайда өтінішін айтты. Әкім мұндай мәселенің бірінші рет көтеріліп тұрғанын, оның шешімін табуға болатындығын айтты.

Ал, ауыл шаруашылық  тауар өндірушілерінің бірі өз қарамағындағы жұмысшылардың алды зейнет жасына жеткендерін, кем дегенде үш-төрт жылда зейнеткерлікке шығатынына алаңдайды. Олардың орнын басатын жастар жоқтың қасы. Осы проблеманы шешудің жолдарын сұрастырды. Бұған облыс басшысының жауабы дайын: бүгінде өңірдегі көптеген ауылшаруашылық кәсіпорындары өздеріне қажетті мамандарды арнайы оқытып алуға машықтанды. Облыстағы он екі колледж осы бағытта жұмыс істеп жатыр. Олар ауылшаруашылығына қажетті мамандарды оқытуға әзір және даярлап та жатыр. Сізге де осы тәжірибеге сүйенуге болады деп ескертті. Жер емген диқандардың бірі астық шығымына байланысты төленетін субсидия көлемін 300 теңгеден 1000 теңгеге дейін көтерілгенін қалайды. Облыс әкімі өз кезегінде бұл мәселені шешу үшін ҚР ауыл шаруашылық министрлігіне ұсыныстар жіберілгенін жеткізді. Ендігі іс олардың құзырында.

Есепті кездесуді қорытындылаған облыс басшысы жалпы, өңірді дамытудың мүмкіндіктері мол екенін айтып өтті. Тек, бір жұдырықтай жұмылғанда ғана бар қиындықты еңсеруге болады. Қазіргі кез босаңсуды қажетсінбейді деп түйіндеді ол.

Айбек

        Кәдірұлы

Суреттерді  түсірген  Бағдат АХМЕТБЕКОВ, Айбек ЖҮЗБАЙ.

 

Сайран Бұқанов,

"Қарқын" ЖШС директоры, Қазақстанның Еңбек Ері:

"Мемлекеттің көмегі зор"

Мемлекет тарапынан ауыл шаруашылық саласына біраз қаржы бөлініп жүргені жұртқа мәлім.  Ол көмек жылдан жылға ұлғайып келеді.Биыл мәселен, 13,5 млрд. теңге бөлінді. Бұл өткен жылғыға қарағанда 1 млд.теңгеге артық. Аз ақша емес. Үкімет о баста егін шаруашылығына, майлы дақылдар өсіруге субсидия төлеп келсе, енді қазір мал сатып алуға да қаржы бөліп жатыр.

Елімізде түлік санын көбейтуге, оның тұқымын асылдандыруға бағытталған "Құлан", "Алтын асық", "Сыбаға" дейтін мемлекеттік бағдарламалар да барын білесіздер. Бұған ауылдағы ағайынның шындап ықыласы ауды. Сондықтан, мал шаруашылығына ерекше көңіл бөлініп жатыр деп өз басым батыл айта аламын.

Біздің "Қарқын" ЖШС етті бағыттағы Әулиекөл асыл тұқымды сиырын өсіреді.Үш-төрт жыл  бұрын мемлекеттің көмегі арқасында 500 бас сатып алғанбыз. Енді соның қарасын көбейтіп жатырмыз. Жыл сайын күзге салым селекциялық жұмыстарға, жем-шөп дайындауға қаржы бөлінеді.

Оның бері жағында егіннің қандай михнатпен жиналғанын көрдіңіз. Көптеген шаруашылықтар дер кезінде тұқым да жинай алмады. Оған енді мемлекет тағы қаржы бөлді. Жалпы, Үкімет ауыл шаруашылық саласының өркендеуіне зор қолдау  көрсетіп жатқанын айта кеткен жөн.

 

Мәди Ихтиляпов,

"Шолақсай" ЖШС директоры:

Ауылды дамытудың алғы шарты

Шаруашылығымызда 500 жылқы, 200-дей ірі қара және 1000-нан астам қой бар. Біз асылтұқымды бұқаларды өз қаражатымызға сатып алғанбыз. Серіктестік түлікті өз төлінен көбейтуді қолға алған. Алдағы уақытта мал өнімдерін өткізіп, соның пайдасын көрсек дейміз. Негізі, мемлекет ауыл шаруашылығын жандандыруға аз көңіл бөліп отырған жоқ. Қазір жер емген диқанға  да, мал өсірген шаруа адамына да Үкіметтің беріп жатқан көмегі зор. Тек, істің көзін таба білсеңіз болғаны.  "Ұқсата білген ұтады", – дейді халқымыз, бұл бекерге айтыла салмаса керек.

Мемлекет жыл сайын көктемгі дала жұмыстары кезінде жанар-жағар майды жеңілдетілген бағамен үлестіреді. Бұл өте тиімді. Мәселен, біздің шаруашылық егіс науқанында 200 тоннадай дизель отынын сатып аламыз. Оның бағасы ауыл шаруашылық тауарөндірушілері үшін өте қолайлы.