АЛАМАНДА – АҒА МЕН ІНІ (Жаңартылды)

Абылай:

Бөкейлеп қамшы басып сал күреңге,
Ал, Мәке, аттың басын салғын өрге!
Абайдың айтысынан атың шыққан
Ақынсың тай күніңнен мағлұм елге. 

Білмеймін, сорымыз ба, бағымыз ба – 
Тап келдім тарлан тартқан шағыңызда. 
Жай күнде алдыңызды кесе өтпейтін, 
Жүйрік ем шартпа-шұртта қаны қызба.

Жер тартып тұрған шақта жарау көгім, 
Жарыстың көру мұрат «жалау-төрін». 
Жазбада Құлабаев құлагердей, 
Желпінтіп оның да алдым қамау терін.

Қазылар кесіп-пішкен қағидамен, 
Сіз-дағы тең түссеңіз Бағиламен, 
Көмбені шаңға көмбей кету ұят, 
«Ізтілеу», «Маудан» деген фамилиямен. 

Тұлпардай топқа түскен тұмарланып, 
Бәйгеде мәре түбін қылам бағыт.
Алқымың ақ көбікке бір шомылсын,
Ал, Мәке, кел, сілтейік құмар қанып.

Басынан өткеріп кеп сан айтысты,
Жазбаның додасына Мамай түсті. 
Болғасын жасың үлкен, басың үлкен, 
Мен Сізге батырармын қалай тісті?! 

Қалмаспыз сыйласқаннан аласарып, 
Ендеше, неге босқа таласалық? 
Секілді Есілдің қос жағалауы,
Жарқырап қатар тұрып жарасалық.

Елшілдік – ақындардың серті дермін,
Елімнің есендігін мен тілермін. 
Астана – азаттықтың алтын тәжі, 
Басынан баян табар еркін елдің.

Дербес ел көшін түзсе алға қарай, 
Көз тіккен бағытымыз алдамағай! 
… Елдікті, жырға қосып Елорданы, 
Сөзімді жалға, Мамай, самға, Мамай!

Мамай:

Самға  десең, самғамай қалайын ба? 
Тарлан тартқан шағымда болайын ба? 
Айтыс десе ерекше күй кешемін, 
Бейне бір жүрген жандай бал айында. 
Бірінші айналымнан аман қалған 
Ақындарды тізімдеп, санайын ба?
Газеттен айтыс оқып отыратын, 
Ар ма деп сәлем бердім ағайынға.

Бақи біреу болғанда, фәни жалғыз, 
Өткенде жұп болып ед Бағила қыз. 
Досымменен сыйласып айтысып ек,
Бойымызда болған соң ар-ибамыз. 
Ұятқа қалдырмайды бүгін бізді 
"Ізтілеу", "Маудан" деген фамилиямыз. 
Мен білетін он бес жыл маңайында, 
Сыйластық боп келеді қағидамыз 

Айт десең, сөзге қосам Астананы, 
Ғимарат бой көтерді асқаралы.
Елорда жылда өсіп келеді деп, 
Өлеңдетіп мақтаймыз бас қаланы. 
Қаланың өскендігі кімге керек, 
Қазағым болмаған соң баспаналы? 
Қаңғып жүрген қандасты көрген кезде 
Еріксіз екі көзден жас тамады.

Сөз айтып көңілімнің хошыменен,
Ақиқат шын ақынның досы деген. 
Басын мақтап, аяғын бүлдіремін, 
Жырла  деп сұрамашы осы менен. 

Қаруы ақындардың өлең еді, 
Біздерді табыстырған өнер еді. 
Үлкеннің жағасынан алатұғын 
Шабысы кей інінің бөлек еді.
Сыйласам, одан кеміп қалмаймын деп, 
Соларға сен көрсеттің өнегені. 
Алты алаштың алтауы ала болса, 
Халықтың дамымайды төл өнері. 
Қазақ айтқан төртеуі түгел болса, 
Өзінен өзі келер төбедегі. 

Сөзіме, Абылайжан, келісерсің, 
Сусынын ақиқаттың тең ішерсің. 
Экономикалық форум өтті Астанада, 
Содан түйген ойыңды бөлісерсің.

Абылай:

«Елдікті жырлап, Мәке, есіл», – деп ем, 
Ініңіз күтті ойлы, кесімді Өлең… 
…Тұрмыстың мәселесі таусылар ма, 
Адамзат жаралғалы шешілмеген?!

Сөз басын «талмау тұстан» бастағансыз, 
Иә, рас, қандастар көп баспанасыз. 
…Баспана түгіл, Мәке, мына әлемде, 
Қаншама халықтар бар астанасыз?!

«Көзімнен, – дейсің, Мәке,- жас тамады»,
Айтпағын енді мұндай масқараны. 
Айрылып қарындастан «Ақтабанда», 
Аз ба еді қазақтың зар қақсағаны?!

Сондықтан, «аға, биік шырқа!» дедім, 
«Босама, буырқанып, бұрқа» дедім. 
Қалмақты қойдай қуып, аңыратқан, 
Өтейдей өр батырдың ұрпағы едің. 

Биліктің мен де білем мың кемісін, 
Келешек үшін шыдап жүргенім шын. 
Өзіңіз айтқан ғажап ғимараттар, 
Салынып жатыр дейсіз кімдер үшін?

Болса да тұрмысымыз қиын әлі, 
Бір күні көрген бейнет тиылады.  
Қазағым өзі салған құрылысы,
Сенемін, түбі өзіне бұйырады. 

Айтқандай, Астанада форум болды, 
Маған да сол жиыннан орын бөлді. 
Әлемнің небір мықты марқасқасы, 
Мейман боп Елорданың төрін көрді.

Қатыстым түрлі-түрлі кеңесіне, 
Естіген ақпарымның көбі есімде:
Астана құрылысы жиырма жылда,
Он тоғыз есе өсіпті, сенесің бе?! 

Берді өзі Исекешов анықтама 
(Әсеттің әр сөзіне анық қара),
Асатын миллионнан тұрғыны бар,
Қылмақшы Елорданы алып қала. 

Ол жақтың «алға!» екен бас ұраны, 
Жоспарын бір-бірінен асырады.   
Қайраттың (Келімбетов) айтуынша, 
Қаржының орталығы ашылады. 

Тұрғын үй, көше, жолы цифрланып, 
Түнде де жайнап тұрмақ ұйқыңды алып.
Есейіп ертегінің батырындай,
Елорда өсе бермек «сиқыр» дарып. 

Сапарлап Астанада бес түнедім, 
Мерейім лебіздерден өсті менің. 
Демегін «оразада жалған айтты»,  
Форумнан осы, Мәке, естігенім. 

«Жақсы сөз, – дейді қазақ, – жарым ырыс», 
Ендеше, қырқыспайық, салып ұрыс. 
Серкелерге сенбестей не көрінді,
Деп жатса «бағытымыз бәрі дұрыс». 

Астана желбіретіп бақ-туымды, 
Иншалла, сапарымды сәтті қылды. 
Үш досым жаңа үйіне қонақ қылып, 
Еселеп қайтым, аға, шаттығымды. 

Мұны да, Мәке, неге елемеске?
(Бастап тұр деп ойлама ерегеске).
Көбейсе қазағымның қоныс тойы, 
Ең үлкен қуаныш та сол емес пе?! 

Елорда, елтаңба, ту, әнұраным, 
Киемдей қастерлеймін бәрі-бәрін. 
Астана Алашқа алтын шаңырақ қой, 
Тілегім – шайқалмасын шаңырағым. 

Ал, Мәке, мен тоқтадым осы жерден, 
Тұрармын кезегімді тосып өрден. 
…Тартарсың жүк ауырын әрі қарай, 
Нар едің қара өлеңнің көшіне ерген.

Мамай:

Əбеке, Қостанайдың беделісің, 
Еліңнің ерке өскен өренісің. 
Мені мықты айтыскер деп айтасың, 
Ал өзің жазба жырдың шеберісің. 

Беліңді бекемірек байлайсың ба,
Сөзімнің тереңіне бойлайсың ба?
Елім деп елжірейтін бұл ағаңды 
Тек жамандық көргіш деп ойлайсың ба?

Ол рас, талай жандар баспана алды 
(Демеші "аға көзін жасқа малды"),
Отаным деп ойланбай отқа түсем, 
Бір адамдай сүйемін Астанамды. 

Мəңгілік Ел өз жолын табады ма, 
Жаратқан жар бола ма талабына? 
Маңдайыма қадалсын деп жүрмін ғой 
Қазақтың кірген шөңге табанына! 

Сөздерім шықса дағы өктем мейлі, 
Ағаң бірақ өз елін жек көрмейді. 
Ақынның айқыштығы, білген жанға,
Жүрсіннің айтысымен шектелмейді. 

Алашым, асқаралым, нұр елімсің, 
Сен менің тірегімсің, тілегімсің. 
Қазақстан болғанда шыбын-жаным, 
Астанам, соғып тұрған жүрегімсің. 

Əбеке, сөз айтасың маған қалай? 
Сен жүрсің ертеңді ойлап алаңдамай. 
Айтыстың əу бастағы салтыменен, 
Бұрайын аттың басын саған қарай: 

Абылай:

Тақырып баспана ма, астана ма? –
Тұрсыз ғой әр қиырға бастап, аға.
Президент саусақ бүгіп санап берген,
Сенейік әлеуметтік бастамаға.

Жауапты алсаңыз да тиянақты,
Ұқпауың көңілге мұң ұялатты.
Шығырдың өгізіндей айналсоқтап,
Шабытқа жасамаңыз қиянатты.

Рухы азаттықпен оянды да,
Қазақтың самғады ғой ойы алдыға.
Көз жауын алады үйлер Тайтөбеде,
Талапкер, Қосшы менен Қояндыда.

Дегендей "жетім қыздың жеңгесі көп",
Жүрген ек отаршының пендесі боп.
Бүгінде азат қазақ үй түгілі,
Елорда тұрғызды ғой теңдесі жоқ.

Мақтап ем Мамайды нар атандырып,
Жан ба едің жүрегінде жатар бүлік?
Жіберу сақа ақынға жараспайды,
"Басын бапан, аяғын сапан қылып".

Дегеннен кім не табар "қазақ, біттің",
Асырып мақтау да ұят ғажап қып тым.
Ағажан, баспанамен өлшемегін
Бағасын аңсап жеткен азаттықтың!

Сөз айтпа орнықты ойды діттемей құр,
Масылдық пиғылды да жүктемей жүр.
Халқы көп, орда тігер Отаны жоқ,
Құсадан қан жұтады күрд пен ұйғыр.

Бодан боп кеткен есе, ұпайлары,
Олардың көп қой көрген құқайлары.
Айт десең ақиқатты тіліп тұрып, 
Айтайын қандас жайын Қытайдағы.

Қытайдан қазір әлем үркіп отыр,
Қаймығып, тілін тістеп іркіп отыр.
Айдаһар құтырынып қан тілеген,
Өңештен өлім-жалын бүркіп отыр.

Зәһарлап, заманақыр орнатып тұр,
Қаныңды теспей сорып, сорлатып тұр.
Қандасым миллион жарым арғы бетте,
Құса боп, қасіретке толғатып тұр.

Тыңшысы тіміскелеп қасында тұр,
Күшейген жымысқы жау тасынды ақыр.
Кешегі ойран-топыр "отыз жеті",
Қазақтың Қытайдағы басында тұр.

Ол жақта қияметтей заман бүгін,
Басты ғой жанды уайым, жанарды мұң.
Айлардың сұлтанында Жасағаннан
Тілейік бауырлардың амандығын!

Ойға алсам, мұң-теңізге батты жүрек,
Қабырғам қайысады қатты жүдеп.
Құранды өртеп құтырған Қытайлардың,
Зауалын өзің берші, Һақ-Құдірет!

Төнгенде іргедегі елге уайым,
Мазасыз күйге түсем мен де дәйім.
Көмейін айдаһардың қаққа бөлер,
Қайда екен "Кер құла атты Кендебайым"?

Тілегім – Кендебайдай ұл туса екен,
Жағасы дұшпандардың жыртылса екен.
Елге әкеп Қытайдағы бар қазақты,
Той жасар ұлан-асыр күн туса екен!

Сол кезде, Мәке, біз де күлімдейік,
Тасыған тау суындай гүрілдейік.
Тойында Астананың ширек ғасыр,
Бар қазақ басын қосып дүрілдейік.

Айтыста қатты кеттім ашынғасын,
Опынып тұрмын ашу басылғасын.
Басыңды дауға бермес бауырың ем,
Ағамсың, әрқашанда қасымдасың!

Нөсерін нәрлі өлеңнің төкпеле де,
Абылай айтқан сөзге өкпелеме.
Қайырып сөздің соңын сыпайылап,
Ал, Мәке, көрсетейік көпке өнеге.

Мамай:

Ағадан сонша неге түңілді інім, 
Құрбаны болдым ба əлде білімдінің? 
Ұқпауым көңіліңе мұң əкелсе, 
Дегем жоқ сен секілді ұғымдымын.

Кей сөзің жүректі шын жаралады 
(Дегендей айға қарап абалады). 
"Азаттықты баспанамен өлшеді"  деп, 
Ұсақ қылып жібердің нар ағаны. 

Өзімді мен де ақынға санаған ем, 
Кекілін  тұлпар-жырдың тараған ем. 
Жетістік пен кемшілікті қатар айтқан 
Əсия апай, Айбектерге қараған ем.

Бұл інім танытқанда өр екпінін, 
Байқатты ұшқырлығын, зеректігін. 
Тәжірибелі сақа ақын білмепті ғой 
Абылайша сөйлеуі керектігін. 

Тілеймін аманшылық бар адамға, 
Біздегі бақ бұйырмас əр адамға. 
Астанасы бар елміз, бақытты елміз, 
Күрттер мен ұйғырларға қарағанда. 

Шығады жақсы сөздер менен енді, 
Дұрыстап айтпай жүрміз көп өлеңді. 
Тіл тәуелді болғаны ештеңе емес, 
Ең бастысы, еліміз егеменді. 

Абылайдың жетелеп ойы алдыға, 
Ұйықтап жатқан  шабытым оянды ма? 
Əдемі зәулім үйлер бой көтерді 
Ильиндіде, Талапкерде, Қояндыда.

Жоғары асфальт жол сала алмаса, 
Мəн беріп не көрінді оған да аса? 
Көктемде сырқаттанған адамдарға 
Жедел жəрдем уақытында бара алмаса?

Алты ай қыс жолын боран басып жатса, 
Салқын үйде береке қашып жатса, 
Ильинді, Талапкердің тұрғындары 
Ауыз суын қалада тасып жатса; 

Жөн болмас пейілдің құр тарылғаны, 
Ештеңе  етпес халықтың сабылғаны. 
Оның бəрі келешектің еншісінде, 
Бастысы – зәулім үйлер салынғаны. 

Қол жеткізбей азаттық ақ таңына 
(Осы еді қабырғама батқаны да),
Қиналамын Қытайдағы қандастардың 
Қан жұтып, қайғы кешіп жатқанына. 

Солармен қидырса да некелерін, 
Ауыр алам, амалсыз көтеремін.
Ол жақтағы бауырларды ойлай ма екен 
Қытайға жерді бергіш көкелерім? 

Сынаққа шыдау қиын адам мұндай, 
Биікке шығу қиын қадам қылмай. 
Ұлық айда сұрарым жаратқаннан – 
Сырттағы бар қазақты аман қылғай! 

Елбасы аман болсын – асыл ерім, 
Елмен бірге асулардан асып едің. 
Айтыста анау-мынау десе дағы, 
Астана, мен өзіңе ғашық едім.

Астана, көркейе бер барыңменен, 
Əлемге абыроймен таныл дер ем.
Үйде де кейде ұрысып қаласың ғой, 
Өзіңнің сүйіп алған жарыңменен. 

Біздерді топқа салып сынағасын,
Бір-бірін бауыр қалай кінəласын? 
Ат үстінен сөйлейтін Абылайым 
Өнер деген тұлпардан құламасын! 

Кім айтты жас баланы өспейді деп, 
Өспек түгіл көкейді теспейді деп? 
Жайшылықта жолымды кешпеуші едің, 
Ойлаймын айтыста да кеспейді деп.

Абылай: