Қадырғали ЖАМАНБАЛИН, облыстық мәслихаттың депутаты: “Білімді ұрпақ өсіру – кемел келешектің негізі”

Таяу күндері "Нұр Отан" партиясы Саяси кеңесінің кеңейтілген отырысы өткізіледі. Онда партияның сайлауалды тұғырнамасына сәйкес екі жарым жыл ішінде атқарылған жұмыстары қорытындыланады. Осы орайда "Нұр Отан" партиясы сайлауалды тұғырнамасының "Білім және ғылым" бағыты бойынша аймақтық куратор, облыстық мәслихаттың депутаты Қадырғали Жаманбалинмен сұхбаттасқан едік.

– Қадырғали Қонысбайұлы,  білім және ғылым саласының аймақтық кураторы ретінде  "Нұр Отан" партиясының сай-лауалды тұғырнамасын оқыр-мандарға кеңірек түсіндіріп берсеңіз. Бұл нендей бағдар-лама? Түпкі мақсаты нені көздейді?

– Партияның саяси Доктрина-сында "бүгінгі әлемде үдемелі экономикалық дамудың өзекті шарты білім мен инновация" екені көрсетілген. Сондықтан "Нұр Отан" өз жұмысында азамат-тарымыздың интеллектуалдық әлеуетін барынша іске жаратуы үшін қолайлы жағдай мен инно-вациялық инфрақұрылым құруға айрықша мән береді.

Оның үстіне, партия мүшелері-нің 30%-ы білім, ғылым және мә-дениет салаларының қызметкер-лері. Бұл білім беру саясатының жүзеге асыруына тиімді монито-ринг жүргізу үшін салмақты әлеу-меттік база.

Бүгінде мемлекет азаматтар-дың мектепке дейінгі, орта және жоғары білімге сапалы түрде қол жеткізуін қамтамасыз етіп отыр. Және оқытудың әлемнің үздік стандарттарына сай келетін озық бағдарламаларын енгізудің арқа-сында  білім беру жүйесінің бәсе-кеге қабілеттілігі артып келеді.

"Нұр Отанның" сайлауалды тұ-ғырнамасын жүзеге асыру шең-берінде білім берудің инфра-құрылымы жаңартылуда. Оқыту-шылық құрамның біліктілігі арт-тырылып, жыл өткен сайын бар-ша ұстаздардың жалақысы кө-бейіп келеді. Тұтастай алғанда, педагогика мамандығының беде-лі мен мәртебесі арта түскенін анық бағамдауға болады. Соны-мен қатар, әрбір екінші білім бе-ру ұйымында қамқоршылық ке-ңестер құру арқылы оқытудың сапасына қоғамдық бақылау кеңейе түсті.

– "Тәрбие – талбесіктен" де-мей ме халқымыз, білім атау-лының басы балабақшадан басталатыны жасырын емес. Елбасының өзі шағын орталық-тар мен мектепалды даярлық сыныптарын көптеп ашуды тапсыруы елдегі білім сапасын көтеруге бағытталған алғы шарттардың бірі емес пе?

– Шындығында солай. Партия өзінің сайлауалды тұғырнамасын екі жарым жыл ішінде жүзеге асырып қана қоймай, бірқатар жетістіктерді де ұсына алады. Мәселен, мектепке дейінгі тәр-биелеу мен оқытуды дамыту мақ-сатында 3 мыңнан астам мектеп-ке дейінгі орталықтар ашу міндеті сәтті жүзеге асып жатыр. Екі жа-рым жыл ішінде елімізде  мектеп-ке дейінгі 1755 ұйым ашылғанын ескерсек, сайлауалды уәделер-дің 58,5%-ға орындалғанын аң-ғару қиын емес. Бұл өз кезегінде балалардың 80%-ын мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі міндет-тің оң шешілуіне мүмкіндік бере-ді. 2014 жылдың бірінші жарты-жылдығында бұл көрсеткіш 73,4%-ға жетті. Егер естеріңізде болса,  ол осыдан үш жыл бұрын 65,4% деңгейінде еді.

– Мұның сыртында елімізде соңғы жылдары жүздеген жа-ңадан білім ошақтары бой кө-терді. Бұл да өңірлердегі білім сапасын арттыруға едәуір ықпал етпей ме?

– Орта білім беру саласында кемінде 400 мектеп салу міндеті сәтімен орындалып жатыр. Мәсе-лен, 2012-2013 жылдары еліміз-де  270 мектеп салынды. Бұл жа-ман көрсеткіш емес. Кешегі ке-ңестік кезеңдерде мұндай мүмкін-дік болды ма? Жоқ. Ендеше,  бұл да "Нұр Отанның"  сайлауалды платформада көрсетілген уәде-лерінің басым бөлігі (68%) орын-далғанын айғақтайды. Сондай-ақ, еліміздің барлық өңірінде "Назарбаев интеллектуалдық мектептерін" ашу жөніндегі сай-лауалды уәде де жоспарға сай орындалып жатыр. Кейінгі екі жарым жыл ішінде елдегі он төрт өңір  орта білім берудің ту ұстау-шысы ретіндегі мектептермен қамтылды. Бұл жөнінен біздің облыста іргелі жұмыстар істелі-ніп жатқанын айта кетуіміз керек.

Тағы бір атап өтерлік жәйт, ол мектептердегі білім сапасын арттыру жөніндегі шаралардың кезең-кезеңімен орындалуы дер едім. Тағы да сандарға көз жүгір-тер болсақ, барлық мектептердің 30%-ында мүмкіндігі шектеулі ба-лаларды оқытуға тең әрі қолже-тімді жағдай туғызылды. Яғни, инклюзивті білім беруге бейім-делген мектептердің үлесі 2014 жылдың бірінші жартыжылды-ғында 25%-ға артты. Сонымен қатар, білім беру ұйымдарының 90%-дан астамын кең жолақты ғаламторға қосу жөніндегі міндет те сәтті орындалуда. Екі жарым жылда бұл көрсеткіш 67%-ға дейін ұлғайды (2011 жылы 37% болған).

Жоғары және бірінші санатты, біліктілігі жоғары педагог қызмет-керлердің үлесін 50%-ға дейін арттыру міндеті де сәтті жүзеге асырылып келеді.

– Қадырғали Қонысбайұлы, Сіздің өзіңіз де Қостанайдағы жоғары білім беретін іргелі оқу орнының басшысыз. Болашақ мамандарды баулудағы Сіз басшылыққа алған тетіктер қандай? 

– Соңғы кездері жоғары білім беру саласында да ілкімді істер қолға алына бастады. Ол қан-дай? Мәселен, жоғары оқу орын-дарының басым бөлігінде (65%) корпоративтік басқару қағидат-тарын енгізу міндеті мерзімінен бұрын орындалды. Бүгінгі сту-дент – ертеңгі білікті маман. Енде-ше, ЖОО-лардағы оқыту үрдіс-тері барынша ашық әрі әр сту-дентке нақты түсіндірілуі шарт. Осы орайда, біздің З.Алдамжар атындағы Қостанай әлеуметтік-техникалық университеті тәрізді іргелі оқу орындары партия ұсын-ған басым бағыттарды басшы-лыққа алуы қажет деп есептей-мін.  Сонымен қатар,  студент-тердің компьютерлік сауаттылық деңгейі 2013 жылы 63,2%-ға жет-ті. Бұл осыдан үш жылғы көрсет-кіштен жиырма пайызға артық.

Және мына бір мәселеге ерек-ше тоқтала кетейін, жалпы жоға-ры білім беретін оқу орындары-ның 50%-ында қамқоршылық ке-ңестер құру міндеті де мерзімінен бұрын орындалды. 2014 жылдың бірінші жартыжылдығының қо-рытындысы бойынша мұндай  ке-ңестер қазақстандық ЖОО-лар-дың басым бөлігінде құрылды.

– "Нұр Отан" партиясы жетім балаларға да ұдайы көңіл бө-летіні жасырын емес. Олардың лайықты өмір сүруін, білім алуын мемлекет өзі қадағалап отыр. Осы орайда, партияның атқарып жатқан істерін саралап берсеңіз.

–  Қазақта: "Жетім көрсең, же-бей жүр", – деген бір аталы сөз бар ғой. Негізі, "Нұр Отан" пар-тиясы қолға алған шаралардың еншісінде балаларды қорғауға бағытталған жобалар аз емес. Әсіресе, жетім немесе ата-ана қамқорлығынсыз қалған бала-лардың әлеуметтік бейімделуіне оңтайлы жағдай жасау мақсатын-да жүзеге асқан "Бақытты ба-лалық" жобасын атап өтуге бо-лады. Жоба аясындағы жұмыс-тар Қазақстан Республикасы азаматтарының бала асырап алу бойынша құқықтық алаңды же-тілдіру және қоғамда өз бала-сынан бас тартушылыққа төз-беушілік, бала асырап алуға құр-метпен қарауды қалыптастыру бағытында жүргізіліп келеді.

2014 жылдың бірінші жарты-жылдығында еліміз бойынша жетім балаларға 359 пәтер бөлінді. Мұндай игі шара біздің облыста да лайықты жалғасын тапқанын өздеріңіз жақсы біле-сіздер. Өткен жылы Рудный қала-сында балалар үйінде тәрбие-ленген бір топ жастарға жаңа пә-терлер берілді. Оларды тұрақты жұмысқа орналастыру мәселесі де өз шешімін тапты.

Жалпы, жұмысқа орналастыру үшін еліміз бойынша ЖОО және ТжКО-лардың соңғы курстарын-дағы 600-ден астам жетім бала-ның тізімі  жасалды. 11 сыныпта оқитын жетім балалардың кәсіби бейімделу мәселесі бақылауға алынды. Бұл бағытта  балалар-дың құқығын қорғау мәселелері негізінде үш кодекс пен үш заңға 40-тан астам өзгертулер әзір-ленгенін еске сала кетейін.

– Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан,

Айбек КӘДІРҰЛЫ.

Суретті түсірген Айбек ЖҮЗБАЙ.