Бағдарлы кеңес
Облыс әкімдігі жанындағы экспорттаушылардың өңірлік кеңесі 2012 жылдан бастап жұмыс істейді, оның құрамына жергілікті атқарушы органдардың, квазимемлекеттік сектордың өкілдері, сондай-ақ аймақтың бірнеше ірі кәсіпорындары енген. Экспорттаушылар кеңесінің басты мақсаты – мемлекеттік органдардың өңірлік өнімді ілгерілету, экспортты ілгерілету мен дамытуға кедергі келтіретін жүйелі, әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді жою бойынша бірлескен шешімдер әзірлеу мәселелері жөніндегі іс-қимылын үйлестіру болып табылады.
Аймақ әкімінің орынбасары Арман Әбеновтің төрағалығымен Қостанай облысы әкімдігі жанындағы өңірлік экспорттаушылар кеңесінің отырысын экспортқа бағдарланған кәсіпорындар үшін экспортты дамытуды мемлекеттік қолдау шаралары бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізгіп, сондай-ақ өңірдің экспорттық өнімін ілгерілетуге кедергі келтіретін проблемалық мәселелері талқыланды.
– Статистиканың негізгі көрсеткіштер бойынша оң динамика барын атап өткім келеді. Биылғы жылдың 6 айында экспорттық жеткізілімдер 953 млн АҚШ долларын құраған, бұл 2019 жылғы ұқсас кезеңнен 61,7%-ға жоғары (2019 жылғы қаңтар-маусым 588,2 млн АҚШ доллары). Бұл ретте өңдеу өнеркәсібінің экспорты 271 млн АҚШ долларын құрап отыр, бұл 2019 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 2,8 есеге өскен. Экспорттық әлеуетті дамыту бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып табылады, осыған байланысты мемлекеттік қолдаудың түрлі шаралары әзірленіп, табысты енгізілуде, – деді Арман Әбенов.
Бүгінгі таңда сырт мемлекеттерге шығарылатын тауарлардың көрсеткіші артып қана қоймай, шетелдерге таралу ауқымы да кеңейіп келеді. Мәселен, күнбағыс майы бұған дейін негізінен Ресей мен Түркияға экспортталған болса, қазіргі таңда бұл өнім Үндістан, Ауғанстан, Қытай, Чехияға кетіп жатыр.
– Тасымалдау, көлік-логистика саласында кедергілер болып жатса, олардың шешу жолдарын қарастырудамыз. Сондай-ақ, бұған дейін Қытаймен шекаралас «Нұр жолы» өткізу пунктінде тауар тиеген мыңдаған көлік кептелістері бар деген ақпарат тарады. Бірақ, ескерте кететін жайт, тасымалдаушы "KTZ Express" АҚ-KTZE Commerce" филиалына тиісті өтінішпен жүгіну, сондай-ақ экспорттық декларацияның көшірмесін ұсыну қажет. Құжаттарды тапсырғаннан кейін "KTZ Express" – KTZE Commerce" АҚ филиалының қызметкерлері аталған АКҚ-ын ҚХР-ға қарай жол жүруге жібереді. Сонымен қатар, өтемақы жағынан да оңтайландыру жүргізілуде. Бұрынғыдай емес, құжат саны қысқарды, ведомствоаралық комиссиялық тексеру алынып тасталды, – деді ZOOM жүйесі арқылы баяндаған ҚР Сауда және интеграция министрлігі экспортты ілгерілету департаментінің директоры Өмірбек Баштай.
Қостанай облысы әлемнің 80-нен астам мемлекетімен тауар айналымын жүргізіп отыр. Экономикамыз халықаралық институттар үшін ашық, белсенді әрі мақсатты сыртқы сауда саясатымен тығыз байланысты. Жылдың 6 айының қорытындысы бойынша өңірдің сыртқы саудасының оң динамикасы байқалады.
– Сыртқы сауда айналымы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 7,9%-ға артып, 2,2 млрд АҚШ долларын құрады, ал үш жыл бұрын бұл көрсеткіш небәрі 1,3 млрд доллар болатын, біз 70%-дан астам өсуді көріп отырмыз. Экспорттау негізінен (АҚШ долларымен шаққанда) Қытай (34,8% немесе 331,8 млн), Ресей (28% немесе 267 млн), Ауғанстан (17,3% немесе 164,6 млн), Өзбекстан (9,8% немесе 93,2 млн), Түрікменстан (2,7% немесе 25,4 млн), Тәжікстан (1,4% немесе 13,3 млн). Жыл сайын Қостанай облысы 1 млн тонна астық, 550 мың тоннадан астам ұн және 7 мың тоннаға дейін макарон өнімдерін экспорттайды. Сондай-ақ негізгі экспорттық тауарларға темір кені, асбест және тамақ өнімдері жатады, – деді өңірлік экспорттаушылар кеңесі төрағасының орынбасары, Қостанай облысы әкімдігінің кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасының басшысы Аслан Жаныспаев.
Керісінше, асбест экспорты 19,2%-ға, темір кені 36,5%-ға және жеңіл автомобильдер 62,8%-ға азайды. Асбест пен темір кені өнімдерінің экспортының төмендеуі Ресей Федерациясының бірқатар ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарына қатысты санкциялардың енгізілуімен байланысты. Бұл өз кезегінде облыстың негізгі тау-кен кәсіпорындарының өндіріс көлеміне әсер етті. Жеңіл автомобильдер экспортының төмендеуі геосаяси жағдайға да байланысты, атап айтқанда General Motors компаниясының Ресей Федерациясы мен Беларусь нарықтарынан кетуіне байланысты болып отыр. Осыған орай Chevrolet автомобильдерін осы бағыттарда жеткізу тоқтатылды.
Өңірдің тауар айналымын және шикізаттық емес экспорт көрсеткіштерін ұлғайту инвестицияларды тарту және жаңа жобаларды іске асыру арқылы экономиканы әртараптандыруға тікелей байланысты.
Мәселен, алдағы жылдары облыста 1,8 трлн теңгеден астам сомаға 52 жобадан тұратын пул құрылды. теңге, шамамен 8 мың жаңа жұмыс орнын құрумен, оның негізгі бөлігі экспортқа бағдарланған болып табылады. Осы өндірістерді оң жолмен іске қосу шикізаттық емес сектордың экспортына ықпал етеді.
Кеңес жұмысына "QazTrade "Сауда саясатын дамыту орталығы" АҚ, "КаzакһЕхрогt "Экспорттық сақтандыру компаниясы" АҚ, сондай-ақ "QazIndustry "Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы" АҚ даму институттарының өкілдері қатысып, экспорттаушы-кәсіпорындарға мемлекеттік қолдаудың қолданыстағы тетіктері туралы айтып берді.
Суреттерді түсірген Бердіболат КӨРКЕМБАЕВ.
