Келесі жұп – Марғұлан мен Ернұр (ЖАҢАРТЫЛДЫ)

Ақын болып осылайша жыр арнадым,
Қашанда қара өлеңге құмар жаным.
Облыстық газетім ерлеп тұр ғой,
Ұлы өнердің орындап бір арманын.
Жазба айтыс деген айдар ашып бізге,
Ақындардың жариялап тұрар бəрін.
Тайсалмай топқа түсіп жас болсам да, 
Елімнің ақ үмітін тұмарладым.
Қасиетті Рамазан айы келді, 
Үстем қып пенделердің тұрар бағын.
Оразаның сауабы тиіп елге,
Қабыл болсын жасаған дұғаң да мың.
Бұл айтыста он алты ақын боп ед(і),
Есімде əлі іріктеуде сыналғаным.
"Алла" деп, іріктеуден іркілмедім.
Шүкіршілік қыламын бұған да мың.
Негізінде, ұстазыма жол берген ем,
Финалға өтуге де сұранбадым.
Қазылар мені өтсін деп шешім қыпты,
Шығарған шешіміне қуанғаным.
Бағын сынап көрсінші деген шығар,
Марғұландай ағамды сыңарладым.
Не де болса, көрейін бір тартысып,
Ел қолдаса, жетеді бұған да əлім.
Ассалаумағалейкүм, сəлем бердім,
Орындар ел емес пе ұл арманын.
Бұқара жұрт, бармысың оқитұғын
Бұқаралық ақпарат құралдарын?

Мен емес ақтаратын жалған жайды,
Інің қалай ісіңді аңғармайды?
Астана елі болсын деп баспаналы,
Ағамда осындай бір болған қайғы.
Иə, рас, баспанасыз қазақтар жүр,
Тауға да тасқа соғып сор маңдайды.
Сөзіңізге толықтай қосыламын,
Ақын қалай ел жайын толғанбайды?
Астанада бір адам үйлі болса,
"Үйлі болсам" деп мың адам армандайды.

Ағасы, сенің бұндай айлаң құрсын,
Байқасам, бəсекеге сайлаулы ұлсың.
Іріктеуде ұстазыммен айтысып ем,
Енді Ернұр саған өзін сайландырсын.
"Күшік едің, бөрі боп шықтың" дейсің,
Бұл сөз қалай көңілімді жайландырсын?
"Ұстаздан шəкірт озар" деген нақыл,
Ағасы, санаңызда сай жаңғырсын.
Білмеймін, бəрі ақылшы осы күні,
Құшағын ешкім де жоқ жайған бір шын.
Бұрын-соңды менімен айтыспап ең,
Ағам да маған қарсы майдан құрсын?
Менімен шықпаған соң көбі сыншы,
Ернұр да ақындарды ойландырсын.
Өзінің қолымен ұстап көрмегесін,
Сəби оттың ыстығын қайдан білсін?

Мен емес отыратын мүлде жасып,
Шабыттанып тастайын бір бел асып.
Айбек ұстаз өктемсіп сөйлемейд(і) деп,
Шешендей сөз бағасың тілге машық.
"Ауызыңа абай бол, лақпа" дейсіз,
Тастағандай төр көріп, мінбені асып.
Айбек ағай тəлімін берер маған,
Сондықтан да жасқанбай жүргем асып.
Мықтымын деп мұрныңды шүйірмегін,
Бұл айтыста кетсең де кімнен асып.
Ағайым батыл бол деп дем береді,
Берекеңіз, білмеймін, жүрме қашып.
Қаншалықты қалықтап қанат қақсын –
Қыран да ұша алмайды күннен асып.

Ендеше, көрсетпейік көшті аласа,
Сөз бастап таныттыңыз бəс тамаша.
Көкжиегін кеңейтсек айтысыңның,
Тұмандана қоймайды-ау аспан аса.
Ойыңыздың тереңдігін көрсеткейсіз,
Жел сөзге ере бермей жас балаша.
Абыройлы бола алмай жатыр екен,
Озық ойды танытпай жастар аса.
Бұл айтыстың кішісі,ең жасы мен,
Жарар еді "жассың" деп жасқамаса.
Айтысты созбалақтап жібердіңіз,
Қол тимей, шаруаңыз бастан аса.
Əй, бірақ, жұмысыңыз дөңгелеп тұр,
Жүргенмен біздерге де кеш қараса.
Қала әкімі жақында ақын ұлды
Қызметінің қылыпты мақтаны аса.
"Алғыс хат" берер ме еді ескерілмей,
Əкіміңіз еңбегіңді қоштамаса?
Бұныңызбен қалмаңыз елді елемей,
Жақсы боп көрінгенмен басқаға аса.
Елдің жайын сөз етпесе несіне жүр,
Ақын боп ақиқатты растамаса?
Ақ сөйлеп, елдің мұңын жырла енді,
Би өкілі ойды өзгертіп, ластамаса.
Əкіміңіз бір қағаз алғыспенен
Ауызыңызды қоса жауып тастамаса…

Ернұр:

Ақын ең өлең-жырын өте əрлеген,
Ағаммен тайталасып қатар келем.
Сізді ұрпақ кереғар түсінді деп,
Ойыңыз құбылып жатар неден.
Молда екенін білуші ем ол кісінің –
Үмметі пайғамбардың атанды ерен.
Ақының осындай болды ғой деп,
Ағасы, түзетілмек қатаң неден?
Өзіңіз инстадағы парақшаға
Ол кісіні салыпсыз фотоңменен.
Сал-сері ақын болған кісі ғой деп,
Мақтанам деп жазыпсыз атамменен.
Өз сөзіңді өзің жалған етіп отсың, 
Олайша ойнамағын атаңменен.
Айтпақшы, сізді мықты сазгер дейді,
Келістірген əндерді мақамменен.
Əнді де келістіріп айтқаныңда,
Төреғали Төреəлімен қатар көрем.
"Тотыдайын", "Айтыс" дейтін əн беріпсің,
Ол да өрлеп жүр ғой сенің батаңменен.
Ақындықтан сазгерлігің басым боп тұр,
Шен жапсаң да айтысқа шапанменен.
Жалған сөйлеп елге ақын болғаныңша,
"До, ре, ми" деп жүре бер нотаңменен.

Қолдауы керек бізге бар алаштың,
Демеймін құшағыңды маған аштың.
Інім деп ізеттілік қылар десем,
Жағамнан алып, аға, жағаластың.
"Сотқарсың,батырсың,ақылы аз" деп,
Ағасы, неге сонша қара бастың?
"Уəжге тоқтары жоқ" деп ініңе
Келмейді өзің мүлде жаза басқың.
Үш кезек бойы айттың ұстазымды,
Мұныңды ұтқаның деп санамаспын.
Ұстазымды ортаға қыстырумен
Ат-тоныңды айтыстан ала қаштың.
Жарытып жарамды ойды айтар деп ем,
Тауықтай қаза бердің табан астын.

Ініңнің деп жүрмегін сағы сынды,
Оңайлықпен бермеспін намысымды.
"Жамандықты тізуге құмарсың" деп,
Ініңе артып қойдың тағы сынды.
Əкіміңіз қызметінің шебері ғой
Еліне айтатұғын əр ісі үлгі.
Жаны қазақ ер боп тұр осы күні,
Олайша кері етпегін шабысымды.
Егінді жыл сайын өнімді етіп,
Арттырып та жатыр ғой табысыңды.
Игеріп алюминий,темірді де,
Байытып кенішті де қор ұсынды.
Елді өзіне əкіміңіз тартып жатыр,
Архимедтің тартылыс заңы сынды.

Белгілі бəсекенің басталғаны,
Ернұрдай қаша қоймас жас тарланы.
Гүл-көктемнің келуі былай тұрсын,
Жазда ерте уақытымен басталмады.
Табиғатым танытты тосын мінез,
Қара бұлт секілденіп аспандағы.
Жазға қол жетеді ме деп жатқанда
Қылықты көрсетті ғой ақпандағы.
Мамырдың мамыражай уақытында,
Өскеменде ақ қардың рас жауғаны.
Дүлей жел қыспағына алған жоқ па
Астанадай еңселі басты орданы.
Сəулетін желге ұшырып, бас қаланың
Жағдайын қара қазақ бос қамдады.
Алматыны неге құмға көмді екен,
Алатауым тау еді асқардағы.
Сең де көшіп жатыр ғой, тау да көшіп,
Табиғат түрлі мінез ақпарлады.
Тау көшкенге шыдармыз, ең бастысы,
Қазақтың көшпесе екен бастан бағы.

Шыңына шыға бергін асқарыңның,
Мен де айтыс беттерін ашқан ұлмын.
Мені де артық кетсем кешіргейсіз,
Ашықтығын тілеймін аспаныңның.
Ағалар аман болсын өзіңіздей,
Болуын қалайтұғын асқақ ұлдың.
Финалға өтіп жатсам Алла қолдап,
Əлі айтысын қарарсыздар жас дарынның.
Осыменен, ағайын, сенде аман бол,
Болайын жанашыры басқа кімнің?
Мағжанның сөзі еленбей қалмаса екен,
Еңсесін көтеретін жастарыңның.

Марғұлан:

Өнерім басымдағы бағым әман, 
Сол үшін бәле арттың ба тағы маған?
Айтысу, ән жазу мен өлең айту –
Алланың берген сыйы бәрі маған. 
Ел қолдап тай күнімнен топқа түскен, 
Бесті едім бес түн шапса арымаған. 
«Архимедтің «тартылыс заңы» дейсің, 
Деп пе едің оқырманның бәрі надан?
Физикада «эврика» «аштың-ау» сен,
Рөліне кіріп алып «ғалым адам». 
Дерексіз сөзді сайрап, көзді байлап, 
Халықты адастырар залым адам. 
Бұл айтыс бітпей жатып финалды айттың, 
Аударсам назар салып зарыңа мән. 
Есіктен кірмей жатып төрді аңсайды, 
Бесіктен тәрбиеге жарымаған. 
Қарамай осы астам пиғылыңа,
Деп айттың «ұстазымнан тәлім алам».
Көбейді-ау жастарымыз бәйге түссе, 
Жұлқынып әкесін де танымаған. 
Дарыны ағайыңның жұққанымен
Тәлімі, шамасы, әсте дарымаған. 
Інілер «бетке айтқан» боп, беттен алса, 
Жаныңда жер қала ма қарымаған? 
Қартаның шайнай берсе дәмі кетер,
Көп созсаң сөзде қалмас мағына, мән. 
Танитын шын жүйрігін шабысынан, 
Болсыншы әділ қазы халық аман!

Ернұр:

Берілсін ақындардың бағасы дөп,
Айтыстың ақыл айтар ағасы көп.
"Бесіктен тəрбиеге жарымат" деп,
Өшіккен ағамыздың наласы көп.
Ағалар дəл осылай жаратпаса,
Қалай жүрем елімнің дарасы боп?
Ел қолдаса өтерміз финалға да,
Ойының қарасы мен аласы көп.
Ақылшы қалай, аға, болмақшысыз,
Жалған сөйлеп жүргенімен шамасы жоқ.
"Əкесін танымайды" деп айтады,
Қалса да атасының табасы боп.
Ағалардың жайы осы, не қылайын,
Інілердің аға үшін санасы жоқ.
Алла қалап, ел қолдаса болды бізді,
Жас дененің жазылмас жарасы жоқ.