Кәсіпкерлер шағымы қандай?

Қостанайлық жұмыртқа өндірушілер әлеуметтік маңызы бар өнімге баға белгілеу саясатын қайта қарауды сұрайды. Кәсіпкерлердің айтуынша, бағаның негізсіз белгіленуіне байланысты сауда тізбегі бұзылады. Бұл мәселе "Атамекен" ҚР ҰКП Төралқа Төрағасы Тимур Құлыбаевпен кездесуде айтылды, деп хабарлады Қостанай облысы палатасының баспасөз қызметі.Ұлттық палата басшысының бизнес өкілдерімен жыл сайынғы дәстүрлі кездесуі онлайн форматта өтті. Онда өңірдегі кәсіпкерлікті дамыту үрдістері, пандемия зардаптары мен салалық өзекті мәселелер талқыланды.

"Осы жылы Қостанай облысында шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 5,7% – ға немесе 2 900-ге артты. ШОБ өнімдерін шығару 19,2%-ға, жұмыспен қамтылғандар саны 2,9%-ға ұлғайды. Сонымен қатар, есепті кезеңде жолаушылар айналымының көлемі 58%-ға төмендеді, бұл, әрине, көлік саласы бойынша жалпы төмендеуге 22,1%-ға әсер етті. Қоғамдық тамақтану саласы да зардап шекті – көлемі 10,3%-ға қысқарды. Бұл бірінші кезекте карантиндік шаралармен, атап айтқанда жолаушыларды халықаралық және ішкі тасымалдауға тыйым салумен, сондай-ақ жұмыс уақыты мен қоғамдық тамақтану объектілерінің толықтырылуын шектеумен байланысты", – деді Қостанай облысы Кәсіпкерлер палатасының директоры Данияр Елеусінбаев.

Агроөнеркәсіптік кешен пандемиядан зардап шеккен салалардың қатарына кірмейді. Алайда, фермерлерде жүйелі проблемалар бар және айтарлықтай маңызды.

"Субсидиялау қағидаларында тауар өндірушілерден өтінім қабылдаудың әртүрлі тәсілдері көрсетілген. Мәселен, платформа арқылы өсімдік шаруашылығын субсидиялау кезінде Qoldau.kz бюджет қаражаты аяқталған жағдайда жүйе тауар өндірушілерден өтінімдерді қабылдауды автоматты түрде тоқтатады. Инвестициялық субсидиялаудағы өтінімдер қаражат аяқталған кезде мониторинг тізіліміне жіберіледі. Субсидиялардың қосымша көлемі бөлінгеннен кейін тауар өндірушілер қайтадан өтінім беруге мәжбүр. Сонымен қатар, мал шаруашылығы саласын субсидиялау кезінде осындай жағдайда тауар өндірушілердің өтінімдері резервке түседі. Қосымша қаражат бөлінген кезде оларды төлеу мүмкіндігі бар", — деп хабарлады Қостанай облысы Кәсіпкерлер палатасы Өңірлік кеңесінің мүшесі, "Азат и Д" ЖШС директоры Марат Ахметов.

Аграршылар бюджет қаражатының бос қалдығына қарамастан тауар өндірушілерден өтінімдер қабылдауды көздей отырып, бірыңғай тәсіл әзірлеу қажет деп санайды. Егер осы жылға қаржыландыру аяқталған болса, олар келесі жылдың қаражаты есебінен өтінім берген кәсіпкерлерге субсидия төлеуді ұсынады.
Жеңіл өнеркәсіп өкілдері оларға мектеп формасы нарығында бәсекелесуге көмектесуді сұрады. Бүгінгі таңда ол шамамен 50 млрд теңгеге бағаланады, өйткені Қазақстанда бір уақытта 3,5 млн оқушы оқиды. "Большевичка" ӨК Басқарма төрағасының орынбасары Арсен Жетпіспаевтың айтуынша, қазақстандық өндірушілер мектеп формасы нарығының 10% – дан астамын жабады. Қалғанының бәрі – жақын және алыс шетелдерден импорт.

"Салыстырмалы түрде қысқа мерзім ішінде мектеп формасын іске асыруды мемлекеттік реттеуді енгізу ҚР-да мектеп формасы өндірісінің өсуін едәуір арттыруға және ағымдағы жағдайларда ЕАЭО ішінде орын ауыстыру кезінде іс жүзінде артықшылық алатын импорттық бұйымдарды ығыстыруға мүмкіндік береді. Ал өндіріс мақсаттары үшін сапалы материалдар мен жинақтауыштарды үшінші елдерден Қазақстанға әкелу кедендік баждар мен салықтарды төлеу бойынша елеулі шығындармен сүйемелденеді. Кешенді тәсіл кезінде бұл отандық жеңіл өнеркәсіпті стагнациядан шығаруға ықпал етеді, бұл ҚР экономикасына мультипликативті әсер етеді және халықтың жұмыспен қамтылуын арттырады", – деп түсіндірді Арсен Жетпіспаев.

Қостанай облысының Өңірлік кеңесінің мүшесі барлық сатушылар мен мектеп формасын өндірушілерге лицензия беруді ұсынды, содан кейін өндірісті ҚР аумағында 5 жыл ішінде оқшаулау міндеті қойылды. Осылайша, 5 жылдан кейін сатумен тек отандық өндірушілер айналысатын болады.
Жұмыртқа саласының өкілдері, керісінше, мемлекеттік бақылауды жеңілдетуді сұрайды. "Жас-Қанат 2006" ЖШС Бас директоры Қайратамайышевтің пікірінше, әлеуметтік маңызы бар тауарларға шекті баға белгілеу шығарылатын өнімнің өзіндік құны мен бизнестің рентабельділігін ескерусіз жүзеге асырылады.

"Бұдан басқа, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бекітілген тізбесі өнімнің жекелеген түрлері бойынша тең емес тәсілді көздейді. Кейбір өндірушілер өнімнің "жоғарғы" түрлеріне бағаны дербес реттей алады және олардың есебінен әлеуметтік маңызы бар тауарлар бойынша шығындарды жаба алады. Алайда, жұмыртқа өндірушілер мұндай мүмкіндіктен айырылады, өйткені азық-түлік себетінде C1 санатындағы жұмыртқа көрсетілген. Заң шығарушының пікірінше, С2 санатындағы жұмыртқа елдің ішкі нарығының қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз. Сонымен қатар, қазақстандық жұмыртқа өндірісі халықтың ішкі тұтынуын толығымен жабады, оның ішінде барлық фабрикалар өндіретін халықтың әлеуметтік осал топтары үшін С2 санатындағы жұмыртқалар, статистикалық деректер бойынша, республикада 5% – дан аспайды", – деді Қайратмаишев.

Құс фабрикасының басшысы бизнестің рентабельділігін ескере отырып, баға белгілеу саясатын қайта қарауды және С1 санатындағы жұмыртқаны С2 санатындағы жұмыртқаға ауыстыру мүмкіндігін қарастыруды ұсынды. Бұл өндірушілерге шығарылатын өнімнің басқа санаттарына шығынсыз баға саясатын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

"Мәселе жүйелі сипатқа ие. Жақында ғана Ақмола облысының әріптестері осындай жағдайға тап болды. Қазір бұл мәселемен бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі айналысуда. Біз сондай-ақ ұсыныстар енгіземіз. Сіздердің бүгінгі ұсыныстарыңызды ескере отырып, субсидиялауға өтінімдерді қабылдау тәсілдеріндегі айырмашылыққа қатысты мәселені де АШМ қарауына шығарамыз", – деп уәде берді "Атамекен" ҚР ҰКП Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Нариман Әбілшайықов.